Product in beeld: competentiespel

In het competentiespel doen docenten of leraren samen kennis op van de competenties onderwijs met ict uit het Raamwerk docentcompetenties onderwijs met ict en gaan met elkaar in gesprek om in kaart te brengen welke docentcompetenties voor hun team het meest van belang zijn, welke competenties zij al beheersen (en welke niet) en welke behoefte er is aan professionalisering.

Het spel bestaat uit twee soorten rondes: de dimensierondes en de prioriteerronde. In de prioriteerronde bespreken spelers de bevindingen van de dimensierondes en maken zij afspraken over de docentcompetenties waar zij zich binnen hun team de komende tijd op willen gaan richten. Daarna maken zij (een aanzet tot) een plan van aanpak voor de docentprofessionalisering die hiervoor nodig is.

Het competentiespel duurt ongeveer 2,5 uur en kan met minimaal 5 spelers en maximaal 20 spelers gespeeld worden.

Totstandkoming

De eerste plannen voor het maken van een competentiespel waren er al in 2016, naar aanleiding van vragen van partners uit het iXperiumnetwerk, zo vertelt senior onderzoeker Dana Uerz, die betrokken was bij de totstandkoming van het spel: “Als het gaat om docentcompetenties, blijkt het dat er veel, soms onuitgesproken ideeën bestaan over wat deze inhouden en welke binnen een team of organisatie belangrijk zijn. We merkten dat er bij verschillende onderwijsinstellingen waar we vanuit het iXperium mee samenwerken dan ook behoefte was aan het ontwikkelen van een gezamenlijke taal om bespreekbaar te maken wat de verwachtingen zijn en welke ontwikkelbehoeften er bestaan met betrekking tot docentcompetenties. Het competentiespel is een tool om het gesprek hierover aan te gaan en een gezamenlijk beeld te vormen van: wat verstaan wij nou precies onder deze competenties en met welke willen we aan de slag?”

Na de eerste opzet voor het spel in 2016 is het spel, aan de hand van het nieuwe Raamwerk docentcompetenties onderwijs met ict, vanaf 2021 doorontwikkeld tot het product dat het nu is. Naast Dana waren hier vanuit het iXperium onderzoeker Manon van Zanten bij betrokken, evenals Hilde Cuppen (specialist Leren met ict) en Pieter van Rooij (specialist Leren met ict en projectleider professionalisering). Er is bovendien samengewerkt met partners uit het Versnellingsplan en diverse mbo- en hbo-instellingen, universiteiten, waar pilots zijn gedraaid om het spel in praktijk te ‘testen’. De pilots hebben waardevolle input opgeleverd. Dana: “Ervaring leert dat het gesprek voeren over de competenties heel belangrijk is (misschien nog wel belangrijker dan de opbrengsten van het spel) en dat dat door alle betrokkenen ook als zeer waardevol wordt ervaren.” 

Hilde Cuppen vult aan: “Het spel is bedoeld om docenten inzicht te geven in de belangrijkste competenties waarover zij moeten beschikken om hun onderwijs te kunnen innoveren met ict en hun studenten op te kunnen leiden in ict-geletterdheid voor leven, leren en werken.”

Voor alle sectoren

Het spel kan gespeeld worden door leraren en docenten uit alle onderwijssectoren. Of je nou in het po, vo, hbo of mbo werkt: kennis en kunde van ict is voor elke onderwijsprofessional van belang. Hilde: “Ik denk dat iedereen die zich bezig houdt met ontwerpen, uitvoeren en evalueren van onderwijs hiermee te maken krijgt. De maatschappij is op dit moment zo ingericht dat ict hierbij onontbeerlijk is.”

Ontwikkeling en professionalisering

Diverse organisaties hebben het competentiespel al omarmd en zijn er inmiddels mee aan het werk gegaan, bijvoorbeeld met als doel om het competentieprofiel van docenten vorm te geven of om professionaliseringsbehoeften in kaart te brengen, zodat daar aanbod op ontwikkeld kan worden.

Het competentiespel werkt met name goed in combinatie met het afnemen van de monitor Leren en lesgeven met ict, waarmee instellingen in beeld brengen waar ze nu staan. Dana: “Met behulp van het competentiespel brengen ze vervolgens hun ambities in kaart (waar willen we naartoe, wat moeten onze docenten kunnen?). De combinatie van de monitor en het competentiespel laat zien waar en voor wie er ontwikkelbehoeften liggen; dit kan de basis vormen van het nieuwe professionaliseringsbeleid.”

Een gezamenlijke blik en taal

Waarom werkt het competentiespel nou zo goed? Hilde: “Door het spelen van het spel ontstaat al doende een gezamenlijke blik en een gezamenlijke taal rondom de gewenste en benodigde docentcompetenties op het ge bied van onderwijs met ict. Vervolgens wordt dit beeld concreet gemaakt door vervolgstappen te bepalen in de professionalisering van het team op het gebied van onderwijs met ict. Op deze manier is en wordt het iets van hen samen.”

Dana vult aan: “Of de spelers nou consensus bereiken of juist niet: het spelen van het spel helpt om het gesprek op gang te brengen en te komen tot een gezamenlijke taal Het spel is ontworpen op een manier dat deelnemers ‘gedwongen’ worden om uit te leggen wat ze precies verstaan onder een bepaalde competentie en waarom ze die wel/niet belangrijk vinden voor zichzelf of voor hun team. Het legt de onderliggende opvattingen over goed onderwijs en kwaliteit van leren bloot die door er het gesprek over aan te gaan worden gedeeld en worden aangescherpt. Daarnaast levert het input op over waar docenten/teams zich in zouden willen ontwikkelen en geeft aanknopingspunten voor professionalisering.”

Evalueren en doorontwikkelen

Hoewel het competentiespel in zijn huidige vorm in principe ‘af’ is, zal het spel wel doorontwikkeld blijven worden om te bekijken of het ook voor andere doelen en andere contexten gebruikt kan worden. Geïnteresseerden die het spel al in gebruik willen nemen, wordt dan ook verzocht om na afloop van het spelen een kort evaluatieformulier in te vullen. Dit formulier is te vinden op de productpagina van het competentiespel.

Aan de slag

Wil je zelf aan de slag met het competentiespel? Je kunt het gratis downloaden via onze website. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Hilde Cuppen of Dana Uerz.

Betrokken bij dit product