Een groeiende uitdaging in het rekenonderwijs
“De verschillen bij rekenen werden steeds groter. Dat vroeg om actie,” vertelt Simon. Met een verouderde rekenmethode en een groeiend bewustzijn over het belang van maatwerk, besloot de school een designteam op te richten. Dit team onderzocht hoe het rekenonderwijs effectiever en inclusiever kon worden ingericht.
Simon: “We hebben bewust gekozen voor een integrale aanpak, waarin niet alleen de methode, maar ook de manier van werken werd vernieuwd.” Een opvallend resultaat was de invoering van ‘opstarttickets’ en ‘exittickets’, een idee dat leerkracht Sander tijdens een pilot ontwikkelde. Hiermee wordt het beginniveau van een leerling aan het begin van de les vastgesteld en gecontroleerd of leerdoelen aan het einde zijn behaald. “Dit is nu een schoolbrede aanpak geworden,” aldus Simon.
De kracht van doelen en eigenaarschap
Volgens Angela heeft het designteam bijgedragen aan een meer doelgerichte manier van werken: “Leerlingen weten nu wat hun leerdoel is, of het een leerdoel, oefendoel of ‘ik-kan-doel’ is. Dit verhoogt hun bewustzijn en motivatie.”
Daarnaast is de school meer gepersonaliseerd gaan werken. Dankzij software zoals Rekentuin en Bareka kunnen hiaten in de kennis van individuele leerlingen beter worden opgespoord. Angela: “Sommige leerlingen blijven oefenen met onderdelen die ze al beheersen, puur voor de beloning in de software. Daarom blokkeren we die onderdelen nu, zodat ze gericht verder leren.” Ook kunnen we specifieke oefenonderdelen klaarzetten die gedaan meten worden, voordat een leerling zelf een keuze kan maken.
De focus op eigenaarschap geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor leraren. Simon legt uit: “We hebben afscheid genomen van vaste niveaugroepen en werken nu met blokplannen. Dit vraagt van leraren dat ze voortdurend nagaan wat leerlingen nodig hebben. Het werkt niet meer volgens een vast script, maar vanuit leerdoelen.”
Een cultuur van onderzoekend werken
De school heeft een transitie doorgemaakt naar een cultuur waarin onderzoekend werken een belangrijke rol speelt. Angela benadrukt het belang hiervan: “We zijn bewuster bezig met vragen als: wat werkt en waarom werkt het? We stellen kritische vragen bij ons handelen, en dat leidt tot betere keuzes.”
Een goed voorbeeld hiervan is de rol van Sander, die momenteel de Master Ontwerp van Eigentijds Leren volgt. Zijn onderzoek naar het inzetten van digitale hulpmiddelen en gestructureerde lesopbouw inspireert collega’s. “Zijn aanpak werkt omdat het onderbouwd is met zowel literatuur als praktijkervaring,” zegt Simon. “Collega’s zien dat het past binnen onze context, en dat motiveert om het over te nemen.”
Succesfactoren en uitdagingen
Wat maakte dat de veranderingen zo’n succes werden? Angela noemt vier belangrijke factoren: urgentiegevoel (“Het team voelde de noodzaak om iets te veranderen”), motivatie (“Er was een gedeelde wil om het beter te doen voor de leerlingen”), eigenaarschap (“Het team was sterk betrokken bij de school en haar visie”) en facilitering (“We kregen de ruimte om te experimenteren en te leren”). Toch zijn er ook uitdagingen. Zo zijn de laptops nog altijd beperkt beschikbaar, waardoor goede afspraken nodig zijn over het gebruik. Daarnaast verschilt de mate waarin collega’s onderzoekend werken. “Dat is persoonsgebonden,” zegt Angela. “Sommigen werken graag wetenschappelijk onderbouwd, terwijl anderen meer trial-and-error toepassen. Dat zorgt voor een gezonde balans.”
Aanbevelingen voor andere scholen
Op basis van de ervaringen bij Pieter de Jong Pythagoras kunnen enkele lessen worden getrokken:
- Creëer urgentie en eigenaarschap: zorg dat het team de noodzaak voelt en zich betrokken voelt bij de verandering.
- Faciliteer tijd en ruimte: geef leraren de kans om te experimenteren en van elkaar te leren.
- Werk doelgericht: stel heldere leerdoelen op voor leerlingen en betrek hen actief in het proces.
- Combineer literatuur en praktijk: veranderingen die zowel theoretisch onderbouwd als praktisch toepasbaar zijn, hebben meer kans van slagen.
- Stimuleer kennisdeling: laat leraren ervaringen en successen delen om elkaar te inspireren.
Blik op de toekomst
De aanpak bij Pieter de Jong Pythagoras laat zien dat samenwerking, reflectie en een gedeeld doel kunnen leiden tot blijvende verbetering. De school blijft zich ontwikkelen. Momenteel oriënteren zij zich op thematisch werken en de combinatie van begrijpend lezen met wereldoriëntatie. Simon: “Hoe richten we ons onderwijs zo in dat het recht doet aan de populatie en kansengelijkheid bevordert? Dat blijft onze centrale vraag.”
Lees meer
Meer lezen? Bekijk ook:
- Gepersonaliseerd leren met ict bij rekenen bij Pieter de Jong Pythagoras
- Onderzoekswerkplaats Gepersonaliseerd leren met ict PO
